Tasarım hakkında temel bilgiler ve yararlı ipuçları...

Web Sayfası Hazırlamak zor mudur? Özel bir editöre ihtiyacım var mı?

Web sayfası hazırlamak başta tahmin edildiği gibi ya da sanıldığı kadar zor değildir. Bu işi kolaylaştıran birçok araç var. Aslında, HTML dökümanlarının tamamı ASCII karakterlerden oluşan ve herhangi bir editörde yazılabilen metinlerden oluşmuştur. UNIX üzerinde pico, vi; DOS altında MSDOS Edit ya da bir windows textpad veya sevdiğiniz herhangi bir metin editörü kullanarak HTML dökümanlarınızı hazırlayabilirsiniz. Yani, hiç bir özel editöre ihtiyacınız yok. Ancak, HTML format belirteçlerini hatırlamak ayrı bir dert, yazmak ayrı bir dert.. Yüzlerce HTML belirteçini hatırlamak profesyonel bir tasarımcı için bile gerçekten çok zor. Bunu berteraf eden bazı yardımcı bilgisayar programları var. Bunlara, "HTML Editörleri" denir. HTML editörleri 2 grupta toplanır :

İlk gruba giren editörler, HTML komutlarını menüler ya da bazı butonlar yardımıyla döküman içine yazmanızı, ilgili ortamları kolayca oluşturmanızı sağlar. Bu editörlerden bazıları, yazdığınız HTML kodunun sonuçlarını bir "preview" pencereden görmenizi sağlarlar. Hemen hepsi, tüm HTML belirteç ve komutlarının anlatıldığı yardım dosyaları sunarlar. Bazılarında (genellikle ingilizce) heceleme (spell-check) özelliği vardır. Hazırladığınız sayfaların içinde kullandığınız resim linklerini, diğer sayfa linklerini vb istatistik tablolar olarak size gösterebilirler ve bu şekilde dizaynda yardımcı olurlar. Bu tip editörlerin hemen hepsi, kolay web sayfası hazırlama sihirbazları (wizard) sunarlar. Böylece, bazı boşlukları doldurarak basit bir web sayfasını kolayca oluşturabilirsiniz. Ayrıca, hemen hemen tüm editörler, hazırladığınız sayfaları bir web sunucusuna (FTP ya da HTTP protokolü ile) gönderebilmek için gerekli araçları (web publishing) da içerirler. Bu editörler, çoğunlukla, dökümanınız içinde kullandığınız HTML komutlarını farklı renklerde göstererek sayfanızın oluşturulma sürecini kolaylaştırırlar. Çoğu editör, bazı temel JavaScript programları/özellikleri ekleme ya da hareketli GIF resimlerini (animated GIF) kolayca hazırlamanızı sağlayabilirler. Bu editörlerden bazıları, hazırladığınız web sayfalarındaki HTML kodlarını kontrol edebilirler ve hatalı/eksik kullanımları saptayabilirler. Bunları yapan bazı yardımcı programları da http://www.halsoft.com/web-lint adresinde bulabilirsiniz.

Bu editörlerden en popülerlerinden bazıları HotDog Pro (http://www.sausage.com), HomeSite, Web Edit, HotMetal ve DiDo 'dur. Bunlar ve benzeri diğer editörlere (Windows, Mac ve OS/2 için) Raksnet Tucows yansısından kolayca ulaşabilirsiniz. Adresi : http://tucows.raksnet.com.tr/tucows
http://www.zdnet.com/~pcweek/navigator/htmled.html adresinde deHTML editörleri ile ilgilibilgilere ve bu programların bulunduğu diğer adreslere erişebilirsiniz.

İkinci gruba giren editörler, günümüz windows kelime işlemci programları gibi (word, wordperfect vb), yazdığınız anda tüm formatlama özellikleri ile birlikte görebildiğiniz (WYSIWYG - what you see is what you get) türden "görsel HTML editörleri"dir. Bu programlar kullanılarak, karmaşık HTML kodlarına bulaşmadan oldukça iyi sayfalar oluşturabilirsiniz. Bu tip editörlerden bazıları, aynı anda doğrudan HTML koduna da müdahele edebilmenize olanak tanır. HTML yardımı, kolay sayfa hazırlama sihirbazları, heceleme, web sunucusuna dosya gönderebilme gibi özellikleri bu programlar da, genellikle, sunarlar. Benzer şekilde, buton hazırlama, JavaScript programları/komutları ekleme ya da hareketli GIF resimlerini (animated GIF) kolayca hazırlamanızı sağlayabilecek özellikler de bu programlarda son günlerde sıkça karşılaştığımız özelliklerden. Popüler web istemcilerinden olan Netscape Navigator (4.x) bünyesi içinde yer alan "Composer" bu tür bir editör. Eğer Netscape kullanıyorsanız web editörü bu ürünün Gold sürümünde. Popüler görsel editörlerden bazları ve alabileceğiniz adresler şöyle : Microsoft Front Page (http://www.microsoft.com) ; Symantec Visual Page (http://www.symantec.com); Adobe Page Mill (http://www.adobe.com); Claris Home Page (http://www.claris.com). Ayrıca, Microsoft Internet Explorer 4.x surumu ile birlikte "Front Page Express" adıyla, orijinal ürünün daha basit bir sürümü de ücretsiz dağıtılmaktadır. Programlar genellikle Windows (95/NT) ve Mac (PowerPC) altında çalışmaktadır. Bunlar ve benzeri diğer editörlerin çoğuna (Windows, Mac ve OS/2 için) Raksnet Tucows yansısından kolayca ulaşabilirsiniz. Adresi : http://tucows.raksnet.com.tr/tucows - http://www.zdnet.com/~pcweek/navigator/htmled.html adresinde deHTML editörleri ile ilgili diğer bazı bilgilere ve bu programların bulunduğu diğer adreslere erişebilirsiniz.

Görsel editörlerin sundukları imkanlar, çoğu web sayfası hazırlama işi için yeterli görünmektedir. Özellikle; tablo hazırlama, frame'ler ile çalışma, form hazırlama gibi yüksek oranda HTML kodlaması gerektiren uygulamalar çok kolay yapılabilmektedir. Sayfa içinde bağlantı (link) oluşturma, temel formatlama özelliklerini verme bu tip editörlerle kolaydır. Özellikle, hem görsel editör özelliği sunan, hem de düz HTML kodunu değiştirebilmenize olanak tanıyan editörler hergeçen gün yaygınlaşmaktadır. Böylece, görsel editörlerle yapamadığınız bazı işleri bütünleşik bir şekilde, dökmanın HTML hali üzerinde değişiklikler yaparak halledebilirsiniz.

Sayfa içeriği nasıl saptanır? Ön dizayn yapmanın getirebileceği avantajlar Nelerdir? Nelere dikkat edilmeli?

Web sayfasında hangi bilgilerin yer alacağını saptamak ilk yapılması gerekenlerden. Sayfanızı hazırlamadaki amacınız ne? Kendinizi tanıtmak mı? Bir ürünü mü tanıtmak? Ya da, sevdiğiniz bir sanatçı ile ilgili bir sayfa mı yapmak istiyorsunuz?? Daha sonra, 1-2 hafta süreyle web'de gezinin. Sizinkine benzer içerikli sayfalarla mutlaka karşılaşırsınız. Buradan, iyi ya da kötü tasarımın ne olduğu konusunda kafanızda fikirler oluşacaktır. Öte yandan, normal bir internet kullanıcısının profesyonel bir grafik ya da web sayfası tasarımcısı olmasını da bekleyemeyiz.. Bu yüzden, ilk sayfanız çok sade görünümlü olabilir. Herzaman, web sayfasının içerdiği bilgilerin önemli olduğunu ve sayfa düzeninin de bu bilgilere kolayca erişimi sağlayacak şekilde olmasının getireceği kolaylıklar ve avantajları akılda bulundurun. Eğer web sayfalarınızda birden çok konuyu işleyecekseniz, buna göre ilgili dosyaların sabit diskte bulunması gereken dizin yapılarını saptamak ta yapılması gereken ilk işlerden biri olmalı. Her farklı sayfanın farklı bir dizinde saklanması sayfa organizasyonunu kolaylaştırır. Belirli bir konuda hazırlanmış iyi web sayfaları, öncelikle, buraya bağlanan insanların mümkün olduğunca zahmetsiz ve kısa yoldan isteklerine ulaşmalarını sağlamalıdır. Ayrıca, konunun dışına taşmadan, verilmek istenen anlatılmalıdır. Hiç kimse, ekranlar dolusu uzunlukta yazılardan oluşan bir siteyi okumak istemez. Bu genellikle çok sıkıcı olur. Web sayfasında ne kadar grafik/resim/ses vb olacağı, bu dosyaların büyüklüklerinin belirlenmesi de çok önemli. Hiç kimse, bağlandığı bir web sayfasında 100lerce kilobyte tutan bir resim ya da animasyon dosyasının yüklenmesini beklemek istemez. Web sayfalarında resim ve animasyon kullanımı sayfanın çekiciliğini arttırsa da, unutmayın ki bu sayfalara ulaşacak kişilerin internet bağlantı hızları 14.4kbps modem bağlantısı düzeyinde de olabilir.

Hiç HTML bilmeden görsel editörlerle web sayfası hazırlayabiliyorum. HTML'ye yine de ihtiyacım var mı?

Bu sayfanızın içeriğine bağlı. Görsel editörler; tablo, frame, her türlü formatlama, resim/ses vb ekleme gibi özellikleri sağlarlar ve bunlar ortalama bir web sayfası için yeter. Ancak, özellikle yeni HTML komutları, Java Appletleri, bazı CGI teknikleri vb eklemek için sayfanızın HTML şekli üzerinde biraz çalışmanız gerekebilir. Ayrıca, HTML felsefesini anlamak ve formatlama ortamlarını öğrenmek yazdığınız sayfaya herhaliyle hakim olmak demektir. Bağlandığınız sitelerdeki sayfa içeriklerini anlamak ve bazı teknikleri öğrenmek için de biraz HTML bilmek sonuçta yararlıdır.

Hazırladığım sayfa her web istemcisinde aynı görünecek mi? Bu konuda nelere dikkat etmeliyim?

Eğer sayfalarınızda standart HTML kullanmışsanız, tüm istemcilerde aynı görünmemesi için hiç bir sebep yok. Ancak; Eğer sayfalarınıza, lynx ya da benzeri bir metin tabanlı web istemcisi (tarayıcısı) ile birisi bakarsa, resimleri göremeyecektir. Sayfalarınızda, sadece özel bir istemcinin anlayabileceği bazı ek HTML belirteçleri kullanmışsanız yine bazı kötü sürprizlerle karşılaşabilirsiniz.

Web sayfasında kullandığım resimler için hangi formatı tercih etmeliyim? GIF mi, JPEG mi?

Standart GIF, en fazla 256 renge müsade eder. Eğer resminizin daha çok renkli görünmesini istiyorsanız JPG tercih etmelisiniz. Öte yandan, 256 renk çoğu uygulamalar için yeterlidir. 256 renk için de, JPG sıkıştırması ile, GIF formatına göre daha küçük dosyalar elde edilebilir. Sonuçta, küçük dosyalar için (1-5kbyte civarında) GIF kullanımı yaygındır. Dosya boyu 20-30kbyte'ı geçmeye başladı mı genellikle JPG tercih ediliyor.

Web sayfamı başkaları silebilir mi? Ya da değiştirebilir mi?

Bunun olabilmesi için birilerinin sizden izinsiz bilgisayarınıza girmesi lazım yada sizin login şifrenizi bir yelerden araklamış olması gerekir. Bu da sistem güvenliği ile ilgili bir sorun.